Executieve functies
Wat zijn executieve functies?
Executieve functies horen bij het denkvermogen. Het zijn hogere denkprocessen die nodig zijn om activiteiten te plannen en aan te sturen. Je kunt ze zien als een 'dirigent'. Ze helpen bij alle soorten taken.
Ze zorgen voor efficiënt, sociaal en doelgericht gedrag. De executieve functies worden ook wel de uitvoerende aandacht genoemd.
Grofweg kun je ze onderverdelen in vier soorten:
- Impulsbeheersing.
Concentratie.
Flexibiliteit.
Prioriteiten stellen.
De executieve functies regelen bijvoorbeeld het starten met een taak en het richten en vasthouden van de aandacht. Zonder deze functies is goed georganiseerd gedrag niet mogelijk.
Mentale functies
Executieve functies maken het mogelijk om mentaal met ideeën te spelen; de tijd nemen om na te denken alvorens te handelen; nieuwe, onverwachte uitdagingen aangaan; weerstand bieden aan verleidingen; en gefocust te blijven.
Kern-Executieve functies zijn:
- reactie-inhibitie: zelfcontrole-weerstand bieden aan verleidingen en weerstand bieden aan impulsief werken
- interferentie controle: selectieve aandacht en cognitieve remming
- werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit: inclusief creatief denken "outside the box", alles zien van verschillende perspectieven, en zich snel en flexibel aan te passen aan veranderde omstandigheden
Sleutelwoorden bij executieve functies zijn: cognitieve controle, zelfregulering, creativiteit, aandacht, redeneren, werkgeheugen, vloeiende intelligentie, remmende controle, taakomschakeling, mentale flexibiliteit
Executieve functies en stress
Executieve functies en de prefrontale cortex zijn de eersten die lijden en die onevenredig lijden als je gestrest, verdrietig, eenzaam of niet fysiek fit bent.
Omdat executieve functies essentieel zijn voor academische prestaties, moet een samenleving die wil dat haar studenten uitblinken, serieus nemen dat de verschillende delen van de mens fundamenteel met elkaar in verband staan. Als emotionele, sociale of fysieke behoeften worden genegeerd, werken die onvervulde behoeften tegen goede's executieve functies en dus tegen academische excellentie.
Een persoon kan ten onrechte worden gediagnosticeerd met een executieve functies-stoornis als deze persoon stress, verdriet, eenzaamheid, gebrek aan slaap of gebrek aan lichaamsbeweging heeft. Deze stressfacteren in het leven van die persoon kunnen zijn executieve functies erg negatief beïnvloeden.
Kinderen en executieve functies
Het is buitengewoon belangrijk om jonge kinderen te helpen goede executieve functies te hebben, omdat executieve functies in het begin van hun leven levenslange prestaties, gezondheid, rijkdom en kwaliteit van leven kunnen voorspellen.
Executieve functies zijn trainbaar en kunnen op elke leeftijd worden verbeterd - waarschijnlijk door veel verschillende benaderingen.
Herhaalde oefening is de sleutel; het uitoefenen en uitdagen van executieve functies verbeteren dan en is dus gunstig voor onze geestelijke gezondheid, net zoals lichaamsbeweging onze fysieke fitheid verbetert en gunstig is voor onze lichamelijke gezondheid.
Het is niet altijd gunstig om executieve functies bewust uit te oefenen. Soms denk je na over wat je doet en probeer je top-down controle uit te oefenen, maar dat blokkeert juist optimale prestaties.
Vloeibare intelligentie
Wat gewoonlijk 'vloeibare intelligentie' wordt genoemd, is de redeneer- en probleemoplossende component van executieve functies. Deze uitvoerende functies kunnen worden verbeterd door training en oefening.
